Antimicrobiële resistentie en infectiepreventie voor huisartsen­praktijken

MRSA

Achtergrond

Meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) is een bacterie met een genetische mutatie waarbij het aangrijpingspunt voor betalactamantibiotica (o.a. penicillines) veranderd is. Dit betekent dat zeer veel antibiotica niet meer werkzaam zijn tegen deze bacterie. Patiënten met een infectie met MRSA zijn dus moeilijker te behandelen dan met een niet resistente stam en hebben mindere uitkomsten.

Binnen Nederland bestaat een effectief beleid van 'search and destroy' ten opzichte van MRSA. Het is namelijk zo dat, naast de hoekstenen van het voorkomen van resistentie (goede (hand)hygiëne en restrictief antibioticabeleid), MRSA ook nog specifiek kan worden behandeld bij dragers. Dit wordt eradicatiebehandeling genoemd.

Eradicatie

Behandeling van dragerschap of eradicatie is mogelijk omdat het een huidbacterie betreft die niet in de darm verblijft, wat eradicatie uit zou sluiten. MRSA kan worden teruggevonden in neus, keel, perineum, in wonden/eczeem of op kunstmateriaal zoals katheters.

Een persoon met alleen MRSA-dragerschap in de neus en geen andere risicofactoren zoals wonden, eczeem of kunstmateriaal zien we als ongecompliceerd en dan worden er geen orale antibiotica voorgeschreven (alleen antibiotische neuszalf).

Gecompliceerd dragerschap vereist altijd orale antibiotische behandeling met twee middelen. Na eradicatie volgen kweken om te kijken of MRSA weg is en blijft. Herinfectie vanuit gezinsleden of de omgeving is mogelijk en daarom is een eradicatiebehandeling altijd een gezinsactiviteit. Een goede eradicatiepoging heeft ongeveer een slagingskans van 70%.

MRSA-coördinator

Een eradicatiebehandeling is dus een intensief traject met veel instructies, kweken en coördinatie. De meeste zorgverleners hebben maar beperkte ervaring met MRSA-eradicatie en grote delen van onze regio beschikken niet over een MRSA-polikliniek. Zorgverleners kunnen met vragen of voor begeleiding kosteloos terecht bij de MRSA-coördinator. Je kunt de volgende hulp verwachten van de MRSA-coördinator:

• Antwoord op vragen omtrent MRSA
• Hulp bij eradicatietrajecten
  • De coördinator volgt de casus op
  • De coördinator zorgt voor het versturen van kweeksets naar de patiënt
  • De coördinator informeert zorgverlener over de te nemen stappen en zorgt voor de opvolging
  • De coördinator is een aanspreekpunt voor de patiënten, indien vragen meer passen bij de primaire zorgverlener dan wordt terugverwezen

De MRSA-coördinator is een gediplomeerd deskundige infectiepreventie met een arts-microbioloog als achterwacht.

Waar de MRSA-coördinator niet in voorziet, is het voorschrijven van medicatie. Deze taak blijft bij de primaire zorgverlener. De MRSA-coördinator zorgt wel voor een passend advies dat is afgestemd met de arts-microbioloog en zal dit met de primaire zorgverlener overleggen waarbij gevraagd wordt de medicatie voor te schrijven en te controleren op interacties.

Neem gerust contact op met de MRSA-coördinatoren voor vragen of hulp via: mrsa@zrt.nl

Hygiëne en infectiepreventie in de huisartsen- praktijk HIP in de HAP

Wat is het doel van HIP in de HAP?

Het project hygiëne en infectiepreventie in de huisartsenpraktijk (HIP in de HAP) heeft tot doel de infectiepreventie in de eerste lijn te verbeteren. Hierdoor worden zorginfecties voorkomen en kan antibioticaresistentie worden tegen te gaan. We hebben het over handhygiëne, persoonlijke beschermingsmiddelen, scheiding ‘schoon’ en ‘vuil’ en afvalstromen. Ook gaat het over reiniging, desinfectie en sterilisatie van instrumentarium. Waar kun jij als zorgverlener winst halen? Wij brengen de sterke en zwakke punten in je huisartsenpraktijk in beeld. Zo weet jij waar je staat. Vervolgens ga je zelf aan de slag met onze ondersteuning. Wij bieden verbetertrajecten, kosteloos (subsidie Rijksoverheid) aan in 2025 aan huisartsenpraktijken in onze regio.

Dit project is een samenwerkingsverband tussen de zorgnetwerken Rezisto en GAIN, uitgevoerd door projectmedewerkers van meerdere betrokken GGD’en en medewerkers uit de huisartsenpraktijk.

• Waarom doen we dit?

  Huisartspraktijken ontvangen dagelijks patiënten met infecties.  Infecties worden veroorzaakt door micro-organismen, zoals bacteriën en virussen. Infecties met resistente bacteriën zijn moeilijk te behandelen. Ook zijn steeds vaker mensen drager van een resistente bacterie, zonder daar ziek van te zijn. De verspreiding van resistente bacteriën leidt ertoe dat steeds meer kwetsbare mensen blootgesteld worden en het aantal moeilijk of niet te behandelen infecties toeneemt.

   

  Een recent ECDC-rapport[1] laat zien dat er jaarlijks in Europa meer dan 670 000 infecties veroorzaakt worden door resistente micro-organismen. Volgens berekeningen waren er jaarlijks circa 33000 doden te wijten aan antimicrobiële resistentie (AMR) in Europa, waarvan 4982 infecties en 206 sterfgevallen in Nederland[2]. Wil je meer weten over antibioticaresistentie en hoe dit ontstaat? Bekijk dan het filmpje van het RIVM of lees meer op de site Zorg voor beter. 

   

  ---

  [1] European Centre for Disease Prevention and Control. (2022). Antimicrobial resistance surveillance in Europe. https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/Joint-WHO-ECDC-AMR-report-2022.pdf

  [2] Cassini, A., Högberg, L.D., Plachouras, D., Quattrocchi, A., Hoxha, A., Simonsen, G.S., … Monnet, D.L. (2019). Attributable deaths and disability-adjusted life-years caused by infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU and the European Economic Area in 2015: a population-level modelling analysis. Lancet Infectious Diseases, 19(1), 56–66. https://doi. org/10.1016/S1473-3099(18)30605-4.

   

• Wie is de doelgroep?

  Wij richten ons op doktersassistenten, huisartsen (in opleiding) en praktijkondersteuners, werkzaam in de huisartsenpraktijk.

• Wie voert het verbetertraject uit?

  Tijdens deze audit wordt de NHG-richtlijn infectiepreventie in de huisartsen- en verloskundigenpraktijk getoetst door een deskundige infectiepreventie. De audit is ontwikkeld in samenwerking met de regio Rezisto en is getest in meerdere huisartsenpraktijken.

• Wat levert het je op?

                

  • Je ontvangt kosteloos een maatwerk adviesrapport van een deskundige op het gebied van infectiepreventie. Dit rapport kun je bijvoorbeeld gebruiken ter voorbereiding op een praktijkaccreditatie van de NPA of HAZO24;
  • De implementatiegidsen helpen je om bepaalde onderdelen op infectiepreventie / hygiëne gebied te verbeteren;
  • Tijdens de gehele implementatie mag je kosteloos advies vragen aan een van onze deskundige infectiepreventie;
  • In overleg kan de deskundige die het verbetertraject afneemt de resultaten van de audit meteen terugkoppelen aan de medewerkers in bijvoorbeeld een koffie- of lunchpauze.

   

• Wat vragen wij?

  

  - Een dagdeel (4 uur) waarop de deskundige infectiepreventie mee mag kijken met de werkprocessen in je huisartsenpraktijk;
  - Een kwartier tijd van 1 medewerker als voorbespreking op de audit.

  De huisartsenpraktijk is zelf verantwoordelijk voor het implementeren van eventuele verbeterpunten, wij adviseren hiervoor een medewerker verantwoordelijk voor te maken.

  Denk bijvoorbeeld aan: doktersassistenten, huisartsen (in opleiding), praktijkmanagers of praktijkondersteuner. Deze medewerker kan gedurende het traject kosteloos advies vragen aan een deskundige.

  

• Hoe kun je aan de slag?

  Behalve de praktische adviezen uit het auditrapport, bieden wij je implementatiegidsen aan met tips en leuke producten zoals: video’s, werkplekreminders, presentaties en kaarten om het gesprek over hygiëne aan te gaan. Hier kan de praktijk zelf op een praktische manier mee aan de slag. De onderwerpen van deze implementatiegidsen zijn onder andere: handhygiëne, persoonlijke hygiëne, reiniging, desinfectie & sterilisatie en reiniging en desinfectie van ruimten, meubilair en voorwerpen.

  Downloads

  • Kletspotkaarten
  • Implementatiegids reiniging
  • Implementatiegids handhygiëne
  • Implementatiegids persoonlijke hygiëne
  • Implementatiegids reiniging en desinfectie van ruimten

• Meedoen?

  Wil je meedoen? Stuur een email naar: secretariaat@zorgnetwerk-gain.nl  en vermeld de volgende gegevens: uw naam en telefoonnummer, naam praktijk, aantal locatie(s) praktijk, voorkeur voor weeknummer/ dag voor locatiebezoek.

  Neem bij vragen of voor meer informatie gerust contact met ons op:

  secretariaat@zorgnetwerk-gain.nl.

Verwijderen onterechte antibiotica-allergie­registratie

Ongeveer 90% van de antibiotica-allergie registraties in de huisartsenpraktijken blijkt geen daadwerkelijke allergie te zijn. Dit leidt tot onnodig voorschrijven van tweede keus antibiotica of reservemiddelen. Wat bijdraagt aan het ontstaan van resistente micro-organismen. Voor patiënten waarbij het allergie label verwijderd kan worden, zijn meer antibiotica beschikbaar die niet alleen effectiever zijn, maar over het algemeen minder bijwerkingen hebben en tot minder zorgkosten leiden.

In 2024 is er in drie huisartsenpraktijken in de GAIN-regio een pilot uitgevoerd waarbij penicilline allergie labels gecontroleerd werden en onterechte labels verwijderd. Er is hierbij gebruik gemaakt van een stappenplan. Per stap is onderzocht welke obstakels er zijn, welke tijdsinvestering nodig is door wie en welke gevolgen de aanpassing heeft voor andere zorgverleners zoals apothekers, ziekenhuizen en het landelijke schakelpunt.

De in dit project gebruikte materialen stellen we hier beschikbaar als download.

• Handleiding extractie penicillineallergie uit patiëntendossier

  Zorgnetwerk Rezisto heeft voor verschillende systemen van de huisarts en/of apotheek stapsgewijs uitgewerkt hoe de patiënten met een penicillineallergie uit het systeem geëxtraheerd kan worden.

  • Instructies extractie patiëntendossiers (Tetra/Brickx, Mira, MicroHis, Vidi Vici, Mira/CGM, Farmacom)
  • Pharmacom extractie intoleranties

• Allergievragenlijst voor patiënten met een penicillineallergieregistratie in hun medisch dossier

  • Allergievragenlijst
  • Begeleidende informatiebrief bij allergievragenlijst

• Stroomschema ontlabelen antibiotica-allergieregistratie

  • Stroomschema ontlabelen antibiotica-allergieregistratie

• Terugkoppelingsbrieven aan patiënten betreffende wel/niet verwijderen van antibiotica-allergieregistratie uit medisch systeem

  • Patiëntenbrief: wel delabelen o.b.v. bijwerkingen
  • Patiëntenbiref: wel delabelen o.b.v. niet-ernstige type IV-allergie lang geleden
  • Patiëntenbrief: niet delabelen o.b.v. bewezen allergie
  • Patiëntenbrief: niet delabelen o.b.v. ernstige bijwerking
  • Patiëntenbrief: vooralsnog niet delabelen o.b.v. onzekerheid
  • Patiëntenbrief: vooralsnog niet delabelen o.b.v. sterke verdenking

• Notities in HIS

  • HIS notitie: Wel delabelen o.b.v. bijwerkingen
  • HIS notitie: Wel delabelen o.b.v. niet-ernstige type IV-allergie lang geleden
  • HIS notitie: Niet delabelen o.b.v. bewezen allergie
  • HIS notitie: Niet delabelen o.b.v. ernstige bijwerkingen

• Brieven aan apotheker

  • Wel delabelen o.b.v. niet-ernstige type IV-allergie lang geleden
  • Wel delabelen o.b.v. bijwerkingen